ავტორი: მღვდელ-მონაზონი ლეონიდე ებრალიძე
წინამდებარე ნაშრომის მიზანს არ წარმოადგენს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის ისტორიის დეტალებში შესვლა, რამდენადაც ამ თემაზე გასული წლების განმავლობაში, საზოგადოებისთვის დიდწილად ხელმისაწვდომი,უამრავი ლიტერატურა შეიქმნა. გვსურს მკითხველს შევახსენოთ ზოგიერთი პარალელი, ასი წლის წინანდელ საქართველოს ისტორიასა და უკრაინის თანამედროვეობას შორის.
უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიის საკითხზე რუსულ საეკლესიო და სამოქალაქო მედიასაშუალებებში მიმდინარე პროპაგანდისას არაერთხელ დაადანაშაულეს მსოფლიო პატრიარქი “პაპიზმის ერესში”. მსგავს ბრალდებას, უპირველეს ყოვლისა, რუსული საიდუმლო სამსახურების მიერ პროვოცირებული, ფანატიკურად განწყობილი სასულიერო პირები იყენებენ თავიანთ გამოსვლებში, მაგრამ საკითხმა სერიოზული სახე მიიღო, როდესაც ეს ფრაზა მიტროპოლიტ ილარიონ ალფეევმაც გააჟღერა. გთავაზობთ ფორდემის უნივერსიტეტის მართლმადიდებლური კვლევების ცენტრის თანა-პრეზიდენტის გიორგი დემაკოპულოსის გამოხმაურებას.
სამმხრივი დისკუსია უკრაინას, რუსეთსა და მსოფლიო საპატრიარქოს შორის, უკრაინის საეკლესიო დამოუკიდებლობის შესახებ, ჩვენი თაობის მართლმადიდებელ ქრისტიანთა ერთობის უდიდეს გამოწვევად იქცა. წმინდად პოლიტიკური თვალსაზრისით, უკრაინის ავტოკეფალია რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის გამოუსწორებელი შედეგების მომტანი იქნება. რუსეთის ეკლესია არა მხოლოდ დაკარგავს თავისი სამრევლოების ერთ მესამედს და ძირი გამოეთხრება “რუსკი მირი”-ს (რუსული სამყაროს) პროექტს, არამედ დრამატულად გაცრუვდება მოსკოვის მხრიდან მსოფლიო მართლმადიდებლობაზე ლიდერობის პრეტენზიაც.
უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიის მინიჭების მზადების პროცესი უკვე პრაქტიკულ დონეზეა. ამან რუსეთის მართლმადიდებელი და უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესიის (მოსკოვის საპატრიარქო) წარმომადგენლებში ბევრი უარყოფითი ემოცია გამოიწვია, მათ (ეკლესიებმა, ნ.ბ.), მსოფლიო საპატრიარქო და პატრიარქი ბართლომეოსი «პაპიზმის ერესში» და სხვა ადგილობრივი მართლამადიდებელი ეკლესიის შიდა საქმეებში ჩარევაში დაადანაშაულეს, ამის გამო ახალი, შიდა მართლმადიდებლური სქიზმაც მწიფდება. მსგავსი აგრესიული ბრალდებები არ შეიძლება დედაეკლესიისაგან, მსოფლიო საპატრიარქოსაგან, უპასუხოდ დარჩეს. «ცერკვარიუმი» (Cerkvarium) მადლობას უხდის ტელმესუს არქიეპისკოპოს იობს (გეჩა), იმ მწვავე საკითხების განმარტებისათვის, რომელიც მორწმუნე მართლამადიდებელებს აშფოთებს.
მეუფე, მოსკოვის საპატრიარქო მიიჩნევს, რომ ავტოკეფალიის მოთხოვნა მხოლოდ ეკლესიის კანონიკური პრეროგატივაა და ყველაფერი დანარჩენი “სქიზმის ლეგალიზაციაა”, მაგრამ ეკლესიათა ყველა ბოლო ავტოკეფალია კონსტანტინოპოლისგანაა მიღებული, რაც ძალინ რთული და მტკივნეული პროცესი იყო. არსებობს კი რამე აღიარებული კანონები ავტოკეფალიისათვის, ვინ ვის უნდა მიმართოს, როგორ და როდის? ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, საკითხზე ყველაზე დიდი გამოცდილება კონსტანტინოპოლშია.
თუ მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიას შეისწავლით ტექსტებისა დადოკუმენტების მიხედვით და არა მითებისა და ყალბი ისტორიოგრაფიის შექმნით, აშკარა იქნება, რომ აბსოლუტურად ყველა თანამედროვე ავტოკეფალია მსოფლიო საპატრიარქოს მიერაა გამოცხადებული. მაშინაც კი, თუ ავიღებთ რუსეთში მართლმადიდელური ეკლესიის ისტორიას, ვნახავთ რომ მათი ავტოკეფალიურობა 1448 წელსაა თვითგამოცხადებული, როდესაც მოსკოვმა მიტროპოლიტი იონა დამოუკიდებლად, კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს თანხმობის გარეშე აირჩია.
ავტორი : თეიმურაზ ბუაძე
ის ვინც ამბობს, რომ:
1. რუსეთის ეკლესია უკრაინის ეკლესიის “დედა ეკლესიაა”;
2. უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიის აღიარება შეუძლებელია, თუ ამას რუსეთის “დედა ეკლესია” არ გააკეთებს;
3. ჩვენ მხოლოდ მაშინ უნდა ვაღიაროთ მისი ავტოკეფალია, თუ “მსოფლიო ეკლესია თავის სავსებაში”, ანუ ყველა ადგილობრივი ეკლესიები ერთსულოვნად, უნისონში დათანხმდება კონსტანტინეპოლის პატრიარქის გადაწყვეტილებას, უბრალოდ, სიტყვასიტყვით იმეორებს იმას, რასაც რუსეთის ეკლესიის მომხრეები ამტკიცებენ და აწყობთ (მოსკოვი არ აპირებს და საკუთარი ნებით არც არასოდეს აღიარებს უკრაინის ავტოკეფალიას და ისიც იცის, რომ მასზე დეფაქტო დაქვემდებარებული ადგილობრივი ეკლესიები ამას ვერ გაბედავენ და არ გააკეთებენ).
ეს სამი პუნქტი სხვა არაფერია თუ არა მსოფლიო პატრიარქის გადაწყვეტილების დაბლოკვის პროცედურული მცდელობა და ისინი გაუმართლებელია ისტორიული, კანონიკური და ეკლესიური თვალაზრისით, სხვას რომ თავი დავანებოთ.
1. კიევის ეკლესია გაცილებით უფრო ძველია ვიდრე მოსკოვის, ამიტომ მეორე პირველის “დედა” ვერ იქნება. კიევში მართლმადიდებლობა ბიზანტიიდან შევიდა, იქ პირველი მაღალი იერარქების უმრავლესობა ბიზანტიელი, ბერძნულენოვანი სასულიერო პირები იყვნენ, ამიტომ უკრაინის ეკლესიის დედა კონსტანტინეპოლია და არა მოსკოვი (ეს ასე იყო უმეტეს შემთხვევაში. კარგადაა ცნობილი, რომ თვით მოსკოვის უმაღლესი იერარქი, რომელიც ფერარა-ფლორენციის კრებას ესწრებოდა ბერძნულენოვანი სასულიერო პირი იყო; პირველ საუკუნეებში რომის პაპების დიდი ნაწილიც აღმოსავლური წარმოშობის იყვნენ; და საქართველოშიც კონსტანტინე იმპერატორმა მირიან მეფის თხოვნით, ჩვენთან ანტიოქიიდან გამოაგზავნინა ეპისკოპოსები და სასულიერო პირები).
2. მართლმადიდებელი ადგილობრივი, ნაციონალური ეკლესიების დიდმა ნაწილმა ავტოკეფალია xix-xx საუკუნეებში მიიღო, მაშინ, როდესაც ევროპული და ოსმალური იმპერიები დაინგრა. განთავისუბლებული, დამოუკიდებლობა აღდგენილი ნაციონალური სახელმწიფოების ეკლესიების იერარქიას ბუნებრივად აღარ სურდა, იმპერიული მიტროპოლიებისადმი მორჩილება,ამიტომ სქიზმების თავიდან ასაცილებლად, კონსტანტინეპოლის საპარტიარქო აძლევდა ხოლმე მათ ავტოკეფალიას. კონსტანტინეპოლის საპატრიარქოს სახვა ეკლესიებისადმი ავტოკეფალის მინიჭების ან მათი აღიარების უზარმაზარი კანონიკური გამოცდილება აქვს და უამრავ ასეთ კანონიკურ პრეცენდენტს იცნობს, მოსკოვის საპატრიარქოსგან განსხვავებით,ამიტომ ამ საკითხში კონსტანტინეპოლი უფრო სანდოა ვიდრე მოსკოვი. როცა თავად მოსკოვის, ისევე როგორც სერბეთის, ბულგარეთის, საქართველოს, რუმინეთის და ა. შ. ეკლესიები იღებდნენ ავტოკეფალიას, არავის გაუმართავს ამ საკითხთან დაკავშირებით პლებისციტი “მსოფლიო ეკლესიის” უმაღლეს იერარქებს შორის. ავტოკეფალიას ყოველთვის კონსტანტინეპოლის ეკლესია ანიჭებდა.
3. “მსოფლიო ეკლესია” და მისი “სისავსე” მისტიკური და საკრამენტალური კატეგორიაა და არა ადმინისტრაციული, რომელმაც ამა თუ იმ ეკლესიის ავტოკეფალიის ცნობასთან დაკავშირებით ერთსულოვანი გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს. მსოფლიო ეკლესიის ერთადერთ ორგანოდ მართლმადიდებლური ეკლესიოლოგია მსოფლიო კრებებს მიიჩნევს და რომელიმე ადგილობრივი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღიარება “მსოფლიო ეკლესიის სისავსის” დემონსრაციას რომ საჭიროებდეს, მეშვიდე მსოფლიო კრების შემდეგ არავის არ უნდა მინიჭებოდა ავტოკეფალია. ამის მიუხედავად კონსტანტინეპოლის პატრიარქმა მოსკოვის პატრიარქს შესთავაზა კრეტის კრებაზე შეთანხმებულიყვნენ ავტოკეფალიის მინიჭების პროცედურულ საკითხებზე. ამაზე მოსკოვმა უარი განაცხადა და ახლა უკრაინის საკითხის მოსაგვარებლად რაღაც “საერთაშორისო საეკლესიო კონფერენციების” მოწყობის აუცილებლობაზე იწყებს საუბარს.
თუ ჩვენი ეკლესია სწორ ისტორიულ გადაწყვეტილებას არ მიიღებს ჩვენ სქიზმის რეალური საფრთხის წინაშე აღმოვჩნდებით. მე იმედი მაქვს, რომ ამ პოსტით ჩემი და ბევრი სხვა თეოლოგის აზრს გამოვხატავ, რომელიც თანხმობაში არაა ერთ-ერთი, მისი დამსახურებებისა და ასაკის გამო პატივსაცემი მიტროპოლიტის კერძო შეხედულებასთან. ძალიან საშისი და სავალალო იქნებოდა, თუ მის კერძო შეხედულებას ბევრი მხარდამჭერი ეყოლებოდა წმინდა სინოდში.
მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქი, უნეტარესი კირილე, დღეს დილით ფანარში (კონსტანტინოპოლის რაიონი) ჩავიდა, სადაც განთავსებულია მსოფლიო საპატრიარქო.
რუსეთის ეკლესიის პრიმატი შეხვდა მსოფლიო პატრაირქს ბართლომეოსს, რათა განიხილონ მათი საერთო ინტერესების თემები, ხოლო დისკუსიიის დომინანტური თემა იქნება უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესია.
მოსკოვის პატრიარქს თან ახლავს საგარეო ურთიერთობების დეპარტამენტის თავმჯდომარე, მიტროპოლიტი ილარიონი (ალფეევი).
მისასალმებელი სიტყვით, კონსტატნტინოპოლის მსოფლიო პატრიარქმა პატრიარქ კირილის კონსტანტინოპოლში ვიზითთან დაკავშირებით სიხარული გამოხატა.
„ჩვენ მოხარულები ვართ მივესალმოთ აქ, მსოფლიო საპატრიარქოში, მისი უნეტარესობა და უწმინდესობა მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქ კირილეს, თავის დელეგაციასთან ერთად.
„ჩვენ გვჯერა დიალოგის, რადგან პოლიტიკორი ლიდერები თავიანთი ქვეყნის პრობლემებს დიალოგის მეშვეობით აგვარებენ. უფრო მეტად ჩვენ, რელიგიურმა ლიდერებმა უნდა გამოიყენონ ეს პროვიდენციალური ინსტრუმენტი დიალოგისა არსებული პრობლემების მოსაგვარებლად“ – აღნიშნა პატრიარქმა ბართლომეოსმა (Romfea-ს თანახმად).
თავის მხრივ, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის პატრიარქმა მადლობა გადაუხადა „შესაძლებლობისათვის შეხვედროდა მის უწმინდესობას და წმინდა სინოდის წევრებს“.
„ყველა დროში, ჩვენი ეკლესიები ხვდება გარე სამყაროდან წარმოქმნილ პრობლემებს, მაგრამ ჩვენ ყოველთვის ვპოულობთ პასუხებს ღმრთის დახმარებით, და ჩვენ ვიცით, როგორ გადავჭრათ ეს პრობლემები“ – თქვა პატრიარქმა კირილმა.
„თქვენ სწორად აღნიშნეთ დიალოგი და აღწერეთ ძალიან ლამაზი სიტყვებით, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ დიდი განსხვავებაა პოლიტიკოსებს შორის დიალოგსა და იმ დიალოგს შორის, რომელსაც ჩვენ ვაწარმოებთ.“
„პოლიტიკოსების დიალოგში, თითოეული მათგანი იცავს თავიანთი ქვეყნის ინტერესებს, მაგრამ დიალოგი ეკლესიის ფარგლებში განსხვავებულია, ის სულიერია. მართალია, ჩვენ ეკლესიებს წარმოვადგენთ, ჩვენ გვაქვს მისია ღმრთისგან, რათა შევინარჩუნოთ ეკლესიის ერთობა.“ – თქვა პატრიარქმა კირილმა.
ორი პატრიარქი ბოლოს ერთმანეთს შეხვდა 2016 წლის პრიმატთა სინაქსისზე, რომელიც წმინდა და დიდი კრების მოსამზადებლად შეიკრიბა.
პატრიარქების შეხვედრა ფეისბუქით პირდაპირ ეთერში შუქდებოდა.
ამ ეტაპზე ვრცელდება ინფორმაცია, რომ 4 საათიანი საუბრისა და დისკუსიის შემდეგ, პატრიარქ კირილის შემოთავაზებაზე, დაწყებულიყო ახალი დეალოგი, შექმნილიყო კომისიები, რომლებიც შეისწავლიდა აღნიშნულ საკითხს, ყოვლადუწმინდესმა ბართლომეოსმა უპასუხა: „მადლობა, მაგრამ ავტოკეფალიის საკითხი უკვე გადაწყვეტილია, ჩვენ ვაგრელებთ სვლას წინ“ (“Ευχαρίστως αλλά η Αυτοκεφαλία είναι ειλημμένη απόφαση για εμάς και προχωράμε”)
ბერძნული წყაროები
https://fanarion.blogspot.com/
სხვა წყარო: basilica.ro
აგვისტოს ომიდან 10 წლის თავზე, რუსულ მავთულხლართებთან ახლოს ქართული ჯვარი აღიმართა. ეს ტერიტორია, საკმაოდ ახლოს მდებარეობს ე.წ. საოკუპაციო ხაზთან.საოკუპაციო ხაზთან ახლოს, სოფელ აძვში მდებარე სამების ეკლესიასთან სიმბოლო სინოდის წევრებმა აკურთხეს. სამების ეკლესიაში გორისა და ატენის მიტროპოლიტმა მეუფე ანდრიამ იქადაგა,
პროცესიას ვატიკანის ელჩი, არქიეპისკოპოსი ჟოზე აველინო ბეტანკური დაესწრო.
„10 წელი შესრულდა აგვისტოს მოვლენებიდან და ჩვენ, სოფელ აძვში აღვმართეთ ჯვარი. ჯვარი არის სიმბოლო, ბოროტებაზე გამარჯვების და ჯვარცმას შემდგომ მოყვა აღდგომა. ჩვენც ამ მოლოდინში ვართ. ჩვენ გვწამს, რომ ბოროტება დამარცხდება. ჩვენ არ ვართ მტერი არავისთვის. თუ ვიღაცა გვმტრობს ჩვენ, კიდევ ერთხელ ვამბობთ, რომ ჩვენ გვინდა მშვიდობიანი თანაარსებობა,“ – განაცხადა გორისა და ატენის მიტროპოლიტმა მეუფე ანდრიამ.
ჯვრის აღმართვაზე სამების ეკლესიაში შეიკრიბნენ სოფელ აძვისა და სხვა მიმდებარე სოფლების მცხოვრებლები. ადგილობრივები ამბობენ, რომ ისინი ამ ტერიტორიაზე დიდი ხანია არ ყოფილან, რადგან ეკლესია მავთულხლართებთან ახლოს მდებარეობს.
ჯვრის აღმართვას დაესწრო ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის მოადგილე, მამუკა ცოტნიაშვილი.
„ადამიანებს არ უნდა დაგვავიწყდეს ის ეპოქა, რომელიც დაახლოებით 10 თუმდაც 15 ან 20 წლის წინ არსებობდა ამ რეგიონში,“ – აღნიშნა მამუკა ცოტნიაშვილმა.
„შიშის ქვეშ ვცხოვრობთ. იქით რომ გვესმის სროლის ხმა, ბევრჯერ მიფიქრია, რომ საცაა აქეთ გადმოვლენ და 2008 წელი განმეორდება,“ – აღნიშნა სოფელ აძვის მცხოვრებმა, ნინო თომაშვილმა.
სასულიერო პირები ამბობენ, რომ ჯვრის აღმართვის შემდეგ, წმინდა სამების ეკლესია სოფელ აძვში, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში უმოქმედო იყო, ახლა აქტიური გახდება და ის მორწმუნეებს ე.წ. საოკუპაციო ხაზის მიმდებარე სოფლებიდან მიიზიდავს.
კ
ონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქო (22.04.2018)
მსოფლიო საპატრიარქო, საღვთო და წმინდა კანონთა, ასევე ძველი საეკლესიო წეს-განგებისა და წმინდა ტრადიციათა მიხედვით, იცავს სრულიად-მართლმადიდებლურ ერთობას და ზრუნავს მსოფლიოში არსებულ მართლმადიდებელ ეკლესიებზე, განსაკუთრებით უკრაინის მართლმადიდებელ ერზე, რომელმაც ქრისტიანული რწმენა და ნათლისღება კონსტანტინოპოლისაგან მიიღო. შესაბამისად, როგორც დედა ეკლესია, იგი განიხილავს იმ შემთხვევებს, რაც უკრაინის საეკლესიო სიტუაციას მიემართება. გასულ სინოდალურ სესიებზე მივიღეთ მილიონობით უკრაინელი ქრისტიანისაგან პეტიციით წარმოგზავნილი საეკლესიო და საერო ხელისუფალნი, რომლის მიხედვითაც ითხოვენ ავტოკეფალიის მინიჭებას. გადავწყვიტეთ, რომ ამ საკითხის ირგვლივ დაეკლესიებთან ახლო კომუნიკაცია და კოორდინაცია შედგეს.
მსოფლიო საპატრიარქო, 22 აპრილი, 2018
გენერალური სამდივნო
თარგმნა გურამ ლურსმანაშვილმა
საქართველოს საპატრიარქოს ოფიციალური საიტი აქვეყნებს შემდეგ ინფორმაციას:
“ა.წ. 5 მარტს, საღამოს, მივიღეთ მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქის პასუხი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის წერილზე, რომელიც არჩილ ტატუნაშვილის შესახებ გაიგზავნა.
უწმინდეს და უნეტარეს ილია ΙΙ–ს,
სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქს
უწმინდესო და უნეტარესო,
უფლის მიერ საყვარელო ძმაო და თანამწირველო!
გულითადად მოგესალმებით და გისურვებთ ჯანმრთელობასა და ღვთის შეწევნას თქვენს საპატრიარქო მაღალ მსახურებაში.
პასუხად 2 მარტით დათარიღებული თქვენი წერილისა, რომლითაც მოგვმართეთ თხოვნით, დახმარება გაგვეწია სამხრეთ ოსეთში გარდაცვლილი არჩილ ტატუნაშვილის ქართული მხარისთვის გადმოცემაში, გაცნობებთ შემდეგს: თქვენი წერილის მიღებისთანავე დაუყოვნებლივ იქნა მიღებული მოცემული სიტუაციისთვის ყველა შესაძლო ზომა. ადგილობრივმა ხელისუფლებამ აღგვითქვა, რომ, როგორც კი მიიღებენ გამოძიების ფარგლებში ჩატარებული კრიმინალური ექსპერტიზის მონაცემებს, ცხედარს უმოკლეს ვადაში დააბრუნებენ. ა. ტატუნაშვილის ქართული მხარისთვის გადმოცემა იგეგმება წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტის თანადგომით.
ვუსურვებ თქვენს უწმინდესობას და უნეტარესობას, სულიერი და ფიზიკური ძალის სიმტკიცით განვლოთ წმინდა ორმოცეულის (დიდმარხვის) მაცხოვნებელი გზა, უცვლელად ვრჩები თქვენდამი ქრისტეს მიერი ძმური სიყვარულით.
მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქი კირილე
დამატებით გვინდა გაცნობოთ, რომ, სავარაუდოდ, არჩილ ტატუნაშვილის ცხედარს ხვალ ან ზეგ დაუბრუნებენ ოჯახს.”
შევნიშნავთ, რომ არც ამ წერილშიც (როგორც წინა წერილებში) არაა სრულად გამოყენებული საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის ოფიციალური ტიტულატურა , რომელიც 2010 წლის 21 დეკემბრის სინოდის სხდომის გადაწყვეტილებით განისაზღვრა – უწმიდესი და უნეტარესი ილია II, საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, მთავარეპისკოპოსი მცხეთა-თბილისისა და მიტროპოლიტი ბიჭვინთისა და ცხუმ-აფხაზეთისა.
ავტორი: თეიმურაზ ბუაძე
ორი ტიპის სეკულარიზმი
სიტყვა „სეკულარიზმს“, ძალიან იშვიათი გამონაკლისის გარდა, დასავლეთ ევროპულ ე. წ. განმანათლებლობის ეპოქას უკავშირებენ, ამიტომ რელიგიურად განწყობილი ადამიანების დიდი უმრავლესობა მას ნეგატიურ კონტექსტში მოიხსენიებს, ფიქრობენ რა, რომ სეკულარიზმის ყველა მომხრის (ისევე როგორც ფრანგული განმანათლებლების) სურვილია ჩვენი სოციალური ცხოვრება განთავისუფლდეს რელიგიის ყველანაირი, თვით მორალური, გავლენისგან და რწმენამ მთლიანად დაკარგოს მნიშვნელობა და ავტორიტეტი სეკულარიზირებულ საზოგადოებაში მსოფლმხედველობრივი, მორალური და კულტურული თვალსაზრისით.
ავტორი: თეიმურაზ ბუაძე
(სტატია ჟურნალ “გული გონიერიდან”)
რელიგია და მეცნიერება ჩვენი საზოგადოებრივი ყოფის, კულტურისა და ცივილიზაციის განმსაზღვრელი ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორებია. სხვადასხვა ეპოქაში, ცივილიზაციასა და კულტურაში ერთმანეთისგან განსხვავებული, მრავალფეროვანი შეხედულებები ჰქონდათ ღმერთზე, ადგილზე, სადაც რელიგიურსა და სეკულარულს შორის არსებულმა ზღვარმა უნდა გაიაროს, მეცნიერული ცოდნის შესაძენად ვარგის მეთოდებზე და, ზემოთქმულიდან გამომდინარე, რელიგიასა და მეცნიერებას შორის არსებულ თუ შესაძლებელ, სასურველ თუ დაუშვებელ ურთიერთზემოქმედების ფორმებზე. ამ მრავალფეროვნების მიუხედავად მიგვაჩნია, რომ რელიგიისა და მეცნიერების ურთიერთმიმართების საკითხის არსებითი განხილვისთვის საკმარისი იქნება თუ სიტყვა „რელიგიაში“ ქრისტიანობას ვიგულისხმებთ, „მეცნიერებაში“ კი – საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებს. რადგან, მეცნიერება – ამ სიტყვის თანამედროვე, მოდერნული გაგებით, XVI-XVII საუკუნეების ქრისტიანულ ევროპაში ჩამოყალიბდა და, რელიგიასა და მეცნიერებას შორის ვითომდა „კონფლიქტური ურთიერთმიმართების“ თეზისის მხარდამჭერები, როგორც წესი, სიტყვა „მეცნიერებაში“ უფრო საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებს გულისხმობენ, ვიდრე ჰუმანიტარულს.
Read more »
პატრიარქის ქადაგებები 
წმინდა ვალენტინი – მართლმადიდებელი წმინდანი 
აღდგომის თარიღი 
ქალის ეგრეთ წოდებული ”უწმინდურობის” შესახებ 
ხუთი მიზეზი, რის გამოც მონასტერში არ უნდა მივდიოდეთ 
“კვეთებულის” ლოცვის შესახებ 
პატრიარქ ამბროსის საბოლოო სიტყვა სასამართლო პროცესზე 
საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II ნათლულებს შორის ქორწინების თაობაზე 
წმ. ილია ჭავჭავაძის „განდეგილის“ საღვთისმეტყველო–ლიტერატურული წყაროს ძიება და ანალიზი 
ჩვენს შესახებ 
follow: RSSfollow: RSS